Generiek advies over de milieurisicobeoordeling van klinische studies met ex vivo lentiviraal getransduceerde cellen: aanwezigheid van vrije vectordeeltjes in het medisch product
Voor gentherapiestudies waarbij gebruik wordt gemaakt van humane cellen die buiten het lichaam genetisch zijn aangepast en daarna weer in de patiënt worden teruggeplaatst, is er Europa-breed een generieke milieurisicobeoordeling opgesteld, met als doel vergunningaanvragen voor deze studies te vereenvoudigen.
In de generieke risicobeoordeling zijn verschillende vereisten geformuleerd waaraan voldaan moet worden. Eén van deze vereisten betreft de afwezigheid van zogenaamde ’vrije’ virusvectordeeltjes. Dit zijn mogelijke ’restproducten’ die overblijven na de genetische modificatie van de cellen. De afwezigheid van vectordeeltjes kan experimenteel worden bepaald, maar ook theoretisch worden geschat. In de Europese risicobeoordeling wordt hiertoe verwezen naar een eerder door de COGEM opgestelde rekenformule.
De COGEM heeft deze formule voor de meest gebruikte virusvectoren, de zogenaamde lentivirale vectoren, experimenteel laten valideren. Uit het onderzoek blijkt dat de formule aanpassing behoeft en dat het aantal vrije vectordeeltjes in het verleden onderschat is. Een consequentie hiervan is dat het bij toekomstige aanvragen waarschijnlijk niet altijd mogelijk zal zijn om uit te sluiten dat op het moment van toediening aan de patiënt nog vectordeeltjes in het medisch product aanwezig zijn, waardoor de vergunningaanvraag niet voldoet aan de eisen van de Europese milieurisicobeoordeling.
De COGEM heeft uitgaande van een ’worst case scenario’ berekend wat de kans is dat derden bij dergelijke studies aan vrije vectordeeltjes worden blootgesteld. Aangezien 16 uur na toediening van het medisch product de virusdeeltjes uit de patiënt geklaard lijken te zijn, en overdracht door standaard ziekenhuishygiënische en enkele aanvullende maatregelen voorkomen kan worden, adviseert de COGEM dat patiënten na toediening minimaal 16 uur in het ziekenhuis moeten verblijven. Onder inachtneming van de beschreven voorwaarden, is de COGEM van oordeel dat ook studies met genetisch aangepaste cellen waarbij nog vrije lentivirale vectordeeltjes aanwezig zijn, onder de Europese generieke milieurisicobeoordeling kunnen vallen.
Het COGEM advies kunt u vinden onder de ‘download publicatie’ knop. Het bijbehorende COGEM onderzoeksrapport is beschikbaar op een andere pagina. Ga naar het onderzoeksrapport