Generiek advies over het gebruik van geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPSC’s) voor ex vivo trans­ductie met retro- of lentivirale vectoren in klinische studies

Voor klinische studies waarbij lichaamscellen genetisch gemodificeerd worden met behulp van zogenaamde retro- of lentivirale vectoren, bestaat een vereenvoudigde vergunning¬procedure (VoV). Deze VoV geldt thans niet voor zogenaamde geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPSC’s). Van gewone lichaamscellen kunnen iPSC’s worden gemaakt, die zich tot bijna ieder gewenst celtype kunnen ontwikkelen. Als iPSC’s met behulp van genetische modificatie vervaardigd worden, worden zij als genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) beschouwd. Zij vallen daarmee buiten de reikwijdte van de VoV. Vanwege het toenemende gebruik van iPSC’s in klinisch onderzoek heeft de COGEM een generieke milieurisicobeoordeling uitgevoerd teneinde te onderzoeken of ze onder de VoV gebracht kunnen worden. De risico’s voor mens en milieu van lenti- of retrovirale transductie van iPSC’s blijken verwaarloosbaar klein te zijn als de vectoren die gebruikt zijn om de iPSC’s te produceren en de vectoren die gebruikt zijn om de iPSC’s te modificeren, geen sequenties bevatten die tot complementatie of recombinatie tussen de gebruikte vectoren kunnen leiden. De COGEM signaleert dat klinische studies met iPSC’s die met behulp van lenti- en retrovirale vectoren worden gemodificeerd, onder de VoV kunnen vallen, mits aan de in dit advies gestelde randvoorwaarden wordt voldaan.