Aanbiedingsbrief onderzoeksrapport ‘Veerkrachtig biotechnologiebeleid’

Tijdens de coronacrisis is het Europese beleid voor het uitvoeren van vaccin en genees-middelenonderzoek met genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) aangepast om de ontwikkeling van coronavaccins te versnellen: de verplichte vergunningsprocedure die gericht is op de beoordeling van de eventuele risico’s voor mensen in de omgeving en dieren (de milieurisicobeoordeling) werd opgeschort (Verordening 2020/1043).  Nederland heeft zich destijds onthouden van stemming over deze Verordening, mede naar aanleiding van een COGEM advies.

De COGEM heeft een onderzoeksproject door een externe partij laten uitvoeren naar de impact van deze Verordening op de toekomst van het biotechnologiebeleid. Zijn de veranderingen blijvend of tijdelijk? En als er weer een behoefte ontstaat aan een snelle ontwikkeling van vaccins, welke lessen zijn er dan geleerd?

De COGEM constateert, op basis van het onderzoeksrapport, dat er lering kan worden getrokken uit de opschorting van de vergunningsprocedure waarin de milieurisicobeoordeling bij geneesmiddelenonderzoek met ggo’s is vastgelegd. De opschorting is tot stand gekomen in de context van de coronacrisis, waarin er veel onzeker was en er een behoefte aan daadkracht en een snelle ontwikkeling van vaccins bestond. Achteraf gezien blijkt de opschorting nauwelijks tot een versnelling van de beschikbaarheid van vaccins heeft geleid, dat de juridische grondslag voor de Verordening onvoldoende is, er milieurisico’s worden genomen terwijl verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid niet zijn vastgelegd, en dat een gebrek aan transparantie wat betreft de milieurisico’s bij onderzoek kan leiden tot (verder) verlies van vertrouwen in (corona)vaccins.

Ter voorbereiding op de toekomst adviseert de COGEM daarom binnen de EU afspraken te maken voor EU-brede versnelde procedures, waarbij de eerdere door Nederlandse ingestelde 28-dagen procedure als voorbeeld kan dienen.