Onderzoekscall: AI en Biotechnologie

Indienen van projectoffertes tot: 10 juni 2025
Offertes richten aan: F. van der Wilk, Algemeen secretaris COGEM; info@cogem.net

De Commissie Genetische Modificatie (COGEM) laat ter ondersteuning van haar werkzaamheden onderzoek door derden verrichten. Voor een van deze projecten wordt een uitvoerder gezocht. Geïnteresseerden worden opgeroepen een projectofferte in te dienen.

Inschrijving op opengestelde projecten is niet aan voorwaarden gebonden en staat open voor elke geïnteresseerde. Oproepen tot inschrijving worden onder meer op de COGEM website en in de e-mail nieuwsbrief gepubliceerd. De commissie streeft ernaar om tenminste drie offertes per project te ontvangen.

De offerte moet tenminste een duidelijke beschrijving bevatten van de voorgestelde werkzaamheden en een inzichtelijke begroting. Dit betekent dat er een duidelijke koppeling moet zijn tussen de begrote kosten en de voorgestelde werkzaamheden onder vermelding van het aantal ingeschatte uren en een specificatie van de uurtarieven.

Onderzoeksprojecten worden begeleid door een commissie van deskundigen. Deze begeleidings-commissie zal in aanwezigheid van de uitvoerders minimaal drie keer bijeenkomen. De uitvoerders zullen de resultaten van hun onderzoek presenteren in een vergadering van een van de subcommissies van de COGEM.

Het Dagelijks Bestuur van de COGEM neemt het besluit over toewijzing van projecten. De voorstellen worden beoordeeld op de volgende criteria:

• mate van aansluiting bij de onderzoeksvraag;
• competentie van het onderzoeksteam voor de uitvoering van het voorgestelde onderzoek;
• helderheid en (wetenschappelijke) kwaliteit van het voorgestelde onderzoek;
• (uitvoerbaarheid van) het werkprogramma;
• prijs en kosteneffectiviteit.

Het volgende project staat open voor inschrijving:

Titel: De ethiek van AI in de levenswetenschappen: uitdagingen en aanbevelingen
Artificiële intelligentie (AI) speelt een steeds grotere rol in de levenswetenschappen en biotechnologie. AI biedt nieuwe mogelijkheden voor geneesmiddelenontwikkeling, onderzoek naar de veiligheid van geneesmiddelen, plantenveredeling, bio-informatica en synthetische biologie. Zo kan AI worden ingezet om nieuwe geneesmiddelen te ontwerpen of nieuwe toepassingen te identificeren voor bestaande geneesmiddelen. Ook kan AI helpen om modellen te ontwikkelen die de ecologische impact van genetisch gemodificeerde organismen of de toxiciteit van eiwitten voorspellen. Daarnaast draagt AI bij aan het optimaliseren van ontwerpen binnen de synthetische biologie.
Deze ontwikkelingen brengen naast wetenschappelijke vooruitgang ook ethisch-maatschappelijke vraagstukken met zich mee. Net als in andere domeinen rijzen er vragen over eerlijkheid en rechtvaardigheid bij toepassingen op het snijvlak van AI en genetische modificatie: hoe voorkomen we dat AI-systemen bestaande biases in stand houden of zelfs versterken? In hoeverre moeten AI-systemen transparant en uitlegbaar zijn? En hoe kunnen we mogelijke risico’s en ongewenste gevolgen van AI-gebruiken identificeren en beperken? Waar ligt de aansprakelijkheid bij ongewenste gevolgen?
Deze en andere ethisch-maatschappelijke uitdagingen maken het relevant om handvatten te ontwikkelen die richting geven aan hoe met deze vraagstukken om te gaan. Hoewel de ethiek van AI in algemene zin steeds meer aandacht krijgt, blijven de specifieke ethisch-maatschappelijke uitdagingen van toepassingen van AI binnen de levenswetenschappen en biotechnologie onderbelicht. Het identificeren en analyseren van deze ethisch-maatschappelijke vraagstukken is essentieel om AI-systemen op een verantwoorde manier te ontwikkelen, toe te passen en reguleren.

Onderzoeksvraag: Gezien het bovenstaande is de COGEM voornemens een extern onderzoek te laten uitvoeren waarin de volgende vragen worden beantwoord:

1. Relevantie en impact – Welke toepassingen van AI in de levenswetenschappen en biotechnologie zijn relevant voor de COGEM en hoe veranderen zij bestaande werkwijzen?
2. Ethisch-maatschappelijke uitdagingen – Wat zijn de implicaties van deze AI-toepassingen, welke ethisch-maatschappelijke en/of juridische vragen worden opgeroepen door de toepassingen, en welke overwegingen spelen daarbij een rol?

Doel van het project: Inzicht te verkrijgen in de ethisch-maatschappelijke implicaties van AI binnen de levenswetenschappen en biotechnologie
Type onderzoek: Literatuuronderzoek, interviews.

NB: Voor uitvoering van het project wordt gedacht aan een samenwerking van onderzoekers uit de ELSA disciplines en onderzoekers met kennis van het werkveld van AI en biotechnologie.